Spotkanie 3

Ekspozycja to najważniejsze, obok kompozycji, pojęcie związane z fotografią. Potocznie wiedza na jej temat uważana jest za coś niesłychanie technicznego. Ekspozycja to pojęcie-klucz, pod którym można zgromadzić niemal całą wiedzę na temat tego, co w fotografii wiąże się ze światłem. A ponieważ sam termin "fotografia" oznacza w dosłownym tłumaczeniu "malowanie światłem", to można śmiało stwierdzić, że ekspozycja jest najbardziej podstawowym terminem fotograficznym, jaki istnieje.  Opanowanie jej zasad pozwala nie tylko uzyskać poprawnie naświetlone zdjęcia, ale też poprzez świadome operowanie możliwościami, jakie daje fotografowana scena oraz nasz sprzęt, umożliwia wyniesienie wykonywanych przez nas zdjęć na zupełnie nowy poziom. Fotografia - malowanie światłem na materiale światłoczułym, gdzie cała sztuka polega na dostarczeniu odpowiedniej ilości światła do prawidłowego naświetlenia zdjęcia co nazywamy ekspozycją, która zależy od wartosci przysłony, czasu otwarcia migawki oraz ustawionego w aparacie ISO.

Przysłona

   Jak łatwo się domyśleć aparat fotograficzny przypomina ludzkie oko, które posiada rogówkę (soczewka) tworzącą obraz w siatkówce składającej się z milionów światłoczułych komórek. Za rogówką mamy tęczówkę, zmniejszającą lub zwiększającą swoją średnicę w zależności od natężenia padającego na nią światła. I taką tęczówką w obiektywie aparatu jest przysłona, której otwór zwiększamy lub zmniejszamy by dostarczyć odpowiednią ilość światła do poprawnej ekspozycji obrazu. Liczby przysłony (f) przybierają wartości od f 1 do f 22 a nawet 32. Im większa jest liczba przysłony tym mniejszy jest jej otwór i przepuszcza mniej światła. Jak wpadli na takie a nie inne liczby? Wartość f 16 oznacza, że średnica otworu przysłony stanowi 1/16 ogniskowej obiektywu, analogicznie f 8 będzie 1/8. Każdy kolejny większy otwór przesłony będzie wpuszczał na film/matrycę dwa razy więcej światła od poprzednika, czyli przysłona f 2,8 przepuści dwa razy więcej światła niż f 5,6.

Praktycznie sprawa wygląda tak, że w piękny słoneczny dzień na plaży lub ośnieżonej górskiej polanie, gdzie natężenie światła jest duże, wskazania światłomierza zasugerują użycie przesłony f 22. Jeśli znajdziemy się w gęstym lesie, lub na ocienionej przez wieżowce ulicy aparat może nam zaproponować wartość f 5,6. A jeżeli przyjdzie nam do głowy zrobić zdjęcie w pomieszczeniu bez użycia lampy błyskowej, gdzie dla materiału światłoczułego światła naprawdę jest mało wskazania będą krzyczały f 2,8. Podane sytuacje i wartości to tylko przykłady, do pomiaru ekspozycji używajcie światłomierza a nie cudzych sugestii.

Migawka

    Znajduje się przed materiałem światłoczułym, do którego ma wpuścić światło w dokładnie określonym czasie. Najczęściej czasy otwarcia migawki są tak krótkie, że to tylko mignięcie przed filmem czy matrycą stąd też nazwa tego urządzenia. Czasy otwarcia migawki to ułamki sekundy np. 1/500 sekundy oznaczona w aparacie 500, 1/250 sekundy to na skali 250. Jak najbardziej mogą być czasy 1s i dłuższe ale tych bez statywu nie radzę używać.
W dobrych warunkach oświetleniowych wspomniana nadmorska plaża w słoneczny dzień będzie wymagała krótkich czasów naświetlania np. 1000 (1/1000 sekundy) 500 (1/500 sekundy) a gdzieś gdzie światło nie dochodzi z taką intensywnością czas naświetlania materiału światłoczułego musi być odpowiednio dłuższy np. 125 czy 80.

Ekspozycja – pomiar naświetlenia.

Jeśli chcemy robić coraz lepsze zdjęcia nie możemy korzystać tylko z funkcji AUTO oznaczonej na kółku trybów zielonym prostokątem. Kółko nastawcze canonowskiej lustrzanki wygląda podobnie jak to na zdjęciu powyżej. Wspomniany zielony prostokąt to pełna automatyka ustawiania ekspozycji, nie mamy wpływu na wybrany przez aparat czas i przysłonę a przecież nie po to mamy lustrzankę by nie mieć wpływu. W tym trybie nie wszystkie funkcje lustrzanki działają – lampa błyskowa włącza się, kiedy chce tego aparat a nie my, punkt ustawiania ostrości to też jedyna niepodważalna decyzja aparatu. Jedyne, co możecie zrobić to wykadrować obraz w wizjerze.
Bardziej kreatywna jest funkcja: P – automatyka aparatu sama dobiera czas i przysłonę. Jednak kółkiem nastawczym możemy przesuwać i zmieniać kombinację czasu i przysłony. Mamy też możliwość ręcznego włączania wbudowanej lampy błyskowej i kontrolę nad automatyką ustawiania ostrości.

Tv ( w Nikonie S) - preselekcja migawki – w tym trybie sami wybieramy czas, jaki jest potrzebny dla uzyskania zamierzonego efektu a aparat dobiera odpowiednią wartość przysłony, która z wybranym przez nas czasem pozwoli poprawnie naświetlić zdjęcie.

f 5,6 zastosowany otwór przyłony jest dość duży, co powoduje mniejszą głębię ostrości. 

f 22 w tym przypadku otwór przysłony jest bardzo mały co znacznie zwieksza głębie ostrości. 

Av (w Nikonie A ) - preselekcja przysłony – w tym przypadku wymuszamy wartość przysłony a automatyka aparatu dobiera odpowiedni czas migawki. Tej półautomatycznej funkcji używamy, kiedy chcemy mieć wpływ na głębię ostrości.

M - tryb manualny – korzystając z tego trybu sami dobieramy przysłonę i czas migawki. Wspomaga nas wbudowany w aparacie światłomierz. W wizjerze, jaki widzimy na dolnym rysunku mamy skalę od -2 do +2. Kółkiem nastawczym zmieniamy wartości przysłony i czasu tak aby wskaźnik ustawił się centralnie miedzy tymi dwoma wartościami.

Wskaźnik w wizjerze informuje o prawidłowym ustawieniu ekspozycji.

Jeśli wskaźnik przesunie się w prawo oznacza to, że zdjęcie będzie prześwietlone i należy zmniejszyć otwór przysłony lub długość czasu naświetlania.

Wskaźnik wędrujący w lewym kierunku od centrum osi informuje nas o niedoświetleniu ewentualnego zdjęcia. W takiej sytuacji musimy albo wydłużyć czas migawki albo zwiększyć otwór przysłony.